مخازن سقف شناور گروهی از انواع مخازن ذخیره سازی سیالات هستند که بیشتر در صنایع نفت، پتروشیمی و پالایشگاه کاربرد دارند.
سوال اساسی این است که چه نیازی به استفاده از این نوع مخازن برای نگهداری سیالات وجود دارد و انواع مخازن سقف متحرک به چند دسته تقسیم می شوند؟
مخازن سقف شناور عمدتا به صورت استوانه ای طراحی می شوند.
به همین دلیل سقف این مخازن نیز به صورت صفحات دایره ای شکل است.
جهت ذخیره سازی مواد نفتی مانند گازوییل، نفت سفید و بنزین، با توجه به خصوصیات ماده ذخیره شونده از مخازن سقف ثابت و مخازن سقف شناور استفاده می گردد. پروسه طراحی مخازن با توجه به استانداردهای موجود انجام گرفته و نقشه های اجرائی و دستورالعمل ها تهیه می گردد. پس از نهایی شدن طراحی و تایید نقشه ها ساخت مخازن آغاز می گردد.
قطر سقف معمولا کمی کوچک تر از قطر داخلی مخزن در نظر گرفته می شود (بین 100 تا 500 میلی متر).
به این ترتیب فضای خالی بین سقف و دیواره مخزن به وجود می آید.
سقف مخزن (TANK ROOF)
مخزن ذخيره داراي سقف ثابت يا سقف شناور است. چند اصطلاح در اين زمينه يادآوري مي شود.
1- سقف مخروطي با تكيه گاه (Supported Cone Roof)
سقفي است مخروطي كه بوسيله مهاربند (Rafter) ها روي تيرچه (Girder) ها و ستون ها يا بوسيله مهاربندها روي خرپاها با ستون يا بدون ستون قرار مي گيرد.
2- سقف مخروطي خود تكيه گاه (Self- Supporting Cone Roof)
اين سقف مخروطي فقط بر محيطش تكيه مي كند.
3- سقف گنبدي خود تكيه گاه (Self- Supporting Dome Roof)
اين سقف كروي است كه فقط بر محيطش تكيه دارد.
4- سقف چتري خود تكيه گاه (Self- Supporting Umbrella Roof)
سقف گنبدي اصلاح شده است كه هر بخش از سقف آن چند ضلعي منظم است.
5- سقف شناور بيروني(External Floating Roof)
اين سقف بصورت سقف نهايي بوده و از بيرون قابل رؤيت است . سقف شناور مي تواند از نوع تاوه اي (Pan-Type) ، پانتوني(Pontoon-Type) و دو جداره (Double Deck-Type) باشد.
6- سقف شناور داخلي (Internal Floating Roof)
اين سقف شناور داخلي بوده و در اصل مخزن داراي سقف ثابت بيروني نيز مي باشد.
انواع مخازن سقف شناور
انواع مخازن سقف شناور را می توان در 2 گروه اصلی طبقه بندی کرد.
1. مخزن سقف متحرک داخلی
مخزن سقف شناور داخلی در واقع ترکیبی از مخزن سقف ثابت و متحرک است.
به عبارت دیگر در این مخزن ها هم از سقف ثابت و هم از سقف شناور به صورت همزمان استفاده می شود.
این موضوع باعث می شود تا میزان تبخیر سیال به حداقل مقدار ممکن کاهش پیدا کند.
2. مخزن سقف متحرک خارجی
در مخازن سقف شناور خارجی خبری از سقف گنبدی شکل ثابت در بالای مخزن نیست.
در مخازن سقف شناور خارجی خبری از سقف گنبدی شکل ثابت در بالای مخزن نیست.
صرفا از یک سقف متحرک استفاده می شود که به همراه سیال تغییر ارتفاع می دهد.
این نوع مخازن نیز از تبخیر سیالات تا حد زیادی جلوگیری می کنند؛
اما در مقایسه با مخزن سقف شناور داخلی عملکرد ضعیف تری دارد.
این سقف ها نیز معمولا از جنس آلومینیوم یا فولاد ضد زنگ تولید می شوند.
معمولا برای نگهداری انواع روغن ها از این دسته از مخازن استفاده می شود.
روغن خاصیت اشتعال پذیری کمی دارد و به همین دلیل بدون نگرانی می توان آن را در مخزن سقف متحرک خارجی ذخیره کرد
بد نیست در این جا اشاره ای به آن ها داشته باشیم:
سقف شناور به هیچ عنوان نباید از محدوده بالای مخزن عبور کند.
پایه ها باید به گونه ای طراحی شوند که کمترین فاصله سقف با کف مخزن بین 1.5 تا 2 متر باشد.
سرعت جریان ورودی و خروجی سیال به مخزن باید ثابت باشد تا سقف به صورت پایدار حرکت کند.
تمهیدات لازم برای جلوگیری از تجمع الکتریسیته ساکن در سقف مخزن باید اندیشیده شود.
یک دریچه بازدید برای نمونه برداری از سیال باید در سقف مخزن تعبیه شود.
اگر مخزن در منطقه سردسیری احداث شده برای جلوگیری از یخ زدن آن باید از هیتر استفاده شود.
باید از چند سنسور برای اندازه گیری دائمی ارتفاع سیال در مخزن استفاده شود.